OPENING DER C.T.
STORKSCHOOL
Een mijlpaal
in de geschiedenis van Hengelo's onderwijs
Uit:
De Nieuwe Hengelosche Courant, maandag 28 oktober 1929
Zaterdagmiddag is de
C.T. Storkschool aan de Julianalaan officieel geopend door den burgemeester der gemeente
Hengelo, Mr.G. Jansen.
Algemeen zal men
instemmen met de woorden door dezen bij de opening gesproken, n.l. dat deze dag met
onuitwischbaar schrift zal worden opgeteekend in de geschiedenis van Hengelo.
De beteekenis van
deze nieuwe onderwijsinstelling voor onze gemeente is moeilijk te overschatten.
Immers, juist aan een
inrichting op het gebied van Huishoud- en Nijverheidsonderwijs bestond in onze zich
industrieel zoo snel ontwikkelende gemeente, welke tevens een zoo belangrijk
landbouwgebied omvat, groote behoefte.
Wij hebben bij vorige
gelegenheden, o.a. nog in ons nummer van Zaterdag j.l. gewezen op de ideeële en
maatschappelijke waarde van de schenking van wijlen den heer D.W. Stork. Deze schenking
vormt het fundament der stichting, en de woorden van hulde, waarvan het hoofd der gemeente
in zijn warmen dank en diepgevoelde piëteit getuigende rede gewaagde, zullen een ieder
uit het hart gegrepen zijn.
De
openingsplechtigheid
Dat algemeen de
groote beteekenis van dezen dag voor onze gemeente beseft werd, bleek wel overduidelijk
uit het feit, dat bijna alle door het bestuur van de Vereeniging tot het geven van
Huishoudonderwijs uitgenoodigde personen aan dezen oproep gehoor hadden gegeven. Zoo
verzamelden zich tegen half drie in een der lichte, ruime bovenlokalen der school behalve
het bestuur der Vereeniging, een vrij talrijk gezelschap. Aanwezig waren, naast
familieleden van wijlen den heer D.W. Stork, B. en W. van Hengelo, verschillende
gemeenteraadsleden, vertegenwoordigers van organisaties en commissies op onderwijsgebied,
verschillende fabrikanten, die door financiëlen steun van hun belangstelling hadden blijk
gegeven, directrice en verder personeel der school, velen, die bij den bouw en inrichting
der school op de een of andere wijze betrokken waren geweest, enz.
Alvorens de
Burgemeester de eigenlijke openingsrede uitsprak, hield de heer C.T. Stork, voorzitter van
de Vereeniging tot het geven van Huishoudonderwijs, de volgende, verschillende malen door
applaus onderbroken rede.
Rede van den heer
C.T. Stork
Hierbij heet ik u
namens het Bestuur der Vereeniging tot het geven van Huishoudonderwijs hartelijk welkom en
zeg U dank, dat U in zoo talrijken getale gehoor hebt willen geven aan onze uitnoodiging
tot bijwoning van de opening onzer school.
Een speciaal woord
van welkom richt ik hier tot U, mijnheer Jansen, waarbij ik U namens ons bestuur dank
breng, dat U zich bereid hebt verklaard, op dezen voor onze Vereeniging zoo gewichtigen
dag, bij de opening van de school een enkel woord te spreken en deze officieel te openen.
De heer Stork deed
vervolgens voorlezing van enkele ingekomen felicitatietelegrammen, waaronder een van den
heer De Groot, Inspecteur-Generaal van het Nijverheidsonderwijs. Ik wil den heer De Groot
dank brengen, aldus spreker, voor het onderhoud, dat ik c.a. twee jaar geleden met hem
mocht hebben en waarbij door hem aan mijn vader in overweging werd gegeven, om het
onderwijs voor de te stichten school te baseeren op het onderwijs, zooals dat aan de
landbouw-huishoudschool gegeven wordt, een advies, dat tot een zoo gunstig resultaat heeft
geleid. Het spijt ons zeer, dat Mej.Smit, de vroegere directrice van de
landbouw-huishoudschool in Enschede en thans adjunct-inspectrice van het
Nijverhiedsonderwijs door gezondheidsredenen verhinderd is bij de opening tegenwoordig te zijn. Aan Mej. Smit toch heb ik
persoonlijk groote verplichtingen door den goeden raad en de spontane medewerking, die ik
harerzijds ondervond bij het beramen van de plannen om tot oprichting van deze school te
komen, en ik wil haar, ook namens het Bestuur, nog eens onzen dank overbrengen voor de
waardevolle adviezen, die zijn aan ons bestuur heeft gegeven gedurende de periode, dat zij
lid was van de commissie van advies onzer
Vereeniging.
Het zou mij te
ver voeren om hier ieder met name te noemen, die bij de tot standkoming van onze
Vereenigng en de inrichting van het onderwijs ons van advies heeft gediend en zijn hulp
heeft gegeven. Ik zeg allen, die daaraan hebben medegewerkt, hartelijk dank en speciaal
den leden van den Raad der Gemeente Hengelo, die reeds meerdere malen blijk hebben gegeven
van hun groote belangstelling voor het wel en wee van de Vereeniging en het doel, dat zij
beoogt. Ik maak van deze gelegenheid gebruik, onze Vereeniging bij voortduring in hun
belangstelling aan te bevelen.
Ik zou thans nog
graag een enkel woord willen zeggen tot de bouwers van de school, die in het afgeloopen
jaar hun tijd en hun werkkracht hebben gegeven om een zoodanig bouwwerk van de school te
maken, dat deze aan alle eischen, die men aan een dergelijke school zou mogen stellen,
voldoet.
In de eerste plaats
zou ik willen noemen de heer Beudt, die tijd noch moeite heeft gespaard om ook de
inrichting van het gebouw in alle opzichten te doen beantwoorden aan de eischen, die door
het onderwijs daaraan gesteld zullen worden, terwijl hij naar mijn mening er tevens in
geslaagd is, het geheel in aangenaamen vorm te gieten.
Zeker komt ook een
woord van dank toe aan den heer Semler, den opzichter, die zich met hart en ziel aan de
taak, die hem was opgedragen, gewijd heeft. Het drijven mijnerzijds om toch vooral met
begin November de cursussen te kunnen openen en dus heden de officieele opening van het
schoolgebouw te doen plaats hebben, is oorzaak geweest, dat in de komende week nog enkele
kleine gebreken moeten worden verholpen, waarvoor ik bij voorbaat de clementie der
bezoekers inroep.
Nu toch sprekende
over den datum van oplevering der school, is zeker een woord van waardeering aan den
aanemer van het werk, den heer Reefman, daarbij op zijn plaats. De strenge winter heeft
ons ernstig gedupeerd ten opzichte van het tijdstip, waarop wij gehoopt hadden de school
in gebruik te kunnen nemen. De heer Reefman heeft echter kans gezien om eenigszins het
tijdverlies, dat wij door de wintermaanden geleden hebben, weder in te halen. Verder is
het mij een genoegen er hiervan te kunnen getuigen dat de samenwerking tusschen den
uitvoerder en de directie van begin tot einde buitengewoon aangenaam is geweest en de
architect en ook ik persoonlijk vol lof zijn over de wijze, waarop door den aannemer het
geheel werk is uitgevoerd.
Ook den verderen
uitvoerders, die bij den bouw der school betrokken zijn geweest, past een woord van dank
en hulde voor de wijze waarop zij ieder voor hun deel, hebben medegewerkt om, wat hun
leveringen betreft, het beste te geven, dat zij konden.
Ik denk hierbij aan
den heer Bramer voor het schilderwerk, de firma Gruyters en Zweerink voor de Centrale
Verwarmingsinstallatie, de firma Kolenbrander voor het sanitair, de firma Lansink voor de
electrische-lichtinstallatie en de firma Eshuis voor een belangrijk deel der meubileering.
Zeker is daarbij ook
te waarderen, dat zij getracht hebben uit sympathie voor het doel dat de school nastreeft,
hun leveringen op zoo billijk mogelijke basis te doen.
Het zou mij te ver
voeren allen te noemen, die in een of anderen vorm door hun leverantie de school van
dienst zijn geweest, maar wel zou ik willen constateeren, dat men allerzijds getracht
heeft om ons bij de inrichting zoo goed mogelijk te helpen en op billijke condities.
Ook aan de directie
der Rubberfabriek Vredestein, die de bevloering van de toiletten op de bovenverdieping van
de school schonk, een woord van hartelijke dank.
Naast deze meer en
minder belanghebbenden bij den bouw der school, zijn er nog eenige groepen van personen,
die ik wel speciaal zou willen bedanken voor de stoffelijke blijken van waardeering, die
zij gegeven hebben in den vorm van geschenken aan onze Vereeniging. Ik denk hierbij in de
eerste plaats aan het Comité van Hengelosche Vrouwen en Meisjes, die gezamenlijk de
gelden bijeen hebben gebracht waardoor het
mogelijk was aan de school aan te bieden de 10-tallen meters gordijnen, die voor de
stoffering van de schoollokalen noodig waren, en ik verzoek dan ook den dames Beudt en
Damsté namens het Bestuur wel aan al degenen, die, hetzij door een geldelijke bijdrage,
hetzij door het maken der gordijnen behulpzaam te zijn geweest hieraan hebben medegewerkt,
onzen dank voor dit geschenk over te brengen.
Een tweede, niet
minder te waardeeren geschenk is ons aangeboden door de gemeente Hengelo in den vorm van
een drinkfontein met bijbehoorende verlichtingsornament, welke geplaatst is in de hal van
de school. Het verheugt ons bestuur en mij persoonlijk zeer, dat de Gemeente op deze wijze
uiting heeft willen gevan voor haar waardeering voor de totstandkoming van deze
inrichting, waarvan mijn vader de grondlegger was. Daarbij is de school een ornament rijker geworden, dat tot versiering
van het geheel zeker belangrijk bijdraagt.
Ook de Overijsselsche
Maatschappij van Landbouw, afdeeling Hengelo, bedank ik namens ons bestuur hartelijk voor
de klok, die door haar goede zorgen in de hal der school is geplaatst.
Tevens zeg ik nog
dank aan de schenkers en schenkster die verschillende wandversieringen cadeau gaven en aan
den schenker, die de toezegging deed, gaarne te willen zorgdragen voor de beplanting van
den bij de school behoorende voor- en achtertuin.
Eveneens wil ik niet
onvermeld later de toewijding en het enthousiasme waarmede de directrice sedert Maarrt van
dit jaar en de leraresen gedurende de laatste maand in de weer zijn geweest om alles voor
het a.s. onderwijs zoo goed mogelijk te regelen en in te richten, en ik geloof hierin
terecht te mogen zien een belofte voor de toekomst van onze school.
De overdracht
Ten slotte deel ik U
mede dat voor den aanvang van deze bijeenkomst bij notarieele acte de schenking van het
schoolgebouw is vastgelegd en draag ik thans namens vrouw en kinderen van mijn vader, het
schoolgebouw officieel over aan onze Vereeniging en daardoor teven aan de geheele
Hengelosche gemeenschap, daar toch het doel van onze school is, deze gemeenschap te
dienen! Door deze overdracht gaat in vervulling een wensch van mij vader, waaraan hij in
zijn laatste levensdagen veel van zijn gedachten heeft gewijd. Ik spreek hierbij de hoop
uit, dat de verwachtingen, die mijn vader van de stichting van een dergelijke inrichting
van onderwijs koesterde, zullen worden bewaarheid, en de school vele jaren haar nuttigen
invloed zal doen gelden tot de vermeerdering van het levensgeluk van de velen, die van het
onderwijs zullen profiteeren. (Krachtig applaus.)
De burgemeester daan
dit verzoek gehoord gevende, hield ongeveer de volgende rede.
Toespraak van den
Burgemeester
Ik heb het gevoel,
alsof het dezen en genen zal bevreemden, mij op deze plaats te zien staan. Voor die
bevreemding is wel eenigszins aanleiding. Immers, de eer om deze school te openen, komt
naar mijn meening van rechtswege toe aan den Voorzitter van het Bestuur, wiens
voorbereidend werk vandaag zijn bekrooning vindt. Intusschen, de heer Charles Stork heeft
mij zijn rechten gecedeerd. Gis ik naar het motief daarvan, dan meen ik niet ver van de
waarheid te zijn, wanneer ik dat zoek in de behoefte, om van meet af op deze school te
drukken het merkteken, van het openbaar, het algemeen belang, dat zij beoogt te dienen.
In dienst van het algemeen belang
Geboren werd zij uit
particulier initiatief. Van haar geboorte af heeft echter de gedachte voorgezeten, dat zij
moest worden getrokken uit de particuliere sfeer, dat zijn er niet was om bestemd te
worden voor welk privaat belang dan ook, maar dat zij had te zijn een instelling ten bate
van heel de burgerij, van allen, die aan huishoud- of nijverheidsonderwijs de behoefte
gevoelen. Nauw was de idee van deze school gerijpt, of contact werd gezocht met het
gemeentebestuur, opdat haar opzet kon worden aangepast aan de systematische ontwikkeing
van onze onderwijs-organisatie. En het is waarschijnlijk om die gedachte nog eens te
accentueeren, dat mij het voorrecht te beurt valt vandaag de openingsplechtigheid te mogen
verrichten.
Heb ik, naar ik hoop,
U aannemelijk gemaakt, waarom in mijn staan op deze plaats geen aanmatiging mag worden
gezien, dadelijk moet ik, zij het ook niet in eigenlijken zin, toch weer terugtreden om
het volle licht te doen vallen op de figuur van wijlen den heer D.W. Stork.
De figuur van wijlen
den heer D.W. Stork
Zich minder eigenaar
dan wel rentmeester gevoelend over wat hem aan gaven en materieele goederen was
geschonken, heeft de heer D.W. Stork heel zijn leven er naar getracht, om zijn persoon en
zijn bezit aan te wenden voor de vermeerdering van anderer levensgeluk. En toen hij,
nadenkende over het probleem, hoe beter dan tot nu toe aan jonge meisjes van huwbaren
leeftijd uit den arbeidersstand, die vaak zelf fabrieksarbeid hebben te verrichten, de
noodige kennis voor het voeren van eener eigen huishouding kon worden bijgebracht en hij
daarmee voor zichzelf tot een oplossing was gekomen, werd de gedachte onmiddelijk omgezet
in een daad en het kapitaal gefourneerd voor de stichting van een huishoudschool. Ik heb
reeds gereleveerd, dat omtrent de uitwerking der plannen van stonde af voeling is gehouden
met het gemeentebestuur, hetgeen er toe heeft geleid, dat in beginsel in het program der
te stichten school, ook werd opgenomen het eigenlijke nijverheidsonderwijs, waardoor in
vervulling ging een lang gekoesterde, maar door de bezuiniging teruggedrongen wensch.
In de plannen werden
betrokken de plaatselijke industrieën. Zij vonden daar een gunstig onthaal en met niet
genoeg te waardeeren burgerzin zegden vrijwel alle Hengelosche industrieelen geldelijken
steun toe. Het is tragisch te weten, dat de heer D.W. Stork voor zichzelf de zekerheid
heeft gehad de verwezenlijking van zijn plannen niet te zullen beleven. Troostvol zal hem
de wetenschap geweest zijn, dat zijn vrouw en kinderen bereid waren voort te zetten wat
hij was begonnen.
Aan de nagedachtenis
van den heer D.W. Stork, aan wiens ideëele levensvisie ook komende geslachten zich nog
zullen verwarmen, brengen wij dit ogenblik een eerbiedige hulde.
Van zijn familie, die
met zooveel piëteit zijn taak overnam, gevoelen wij ons de schuldenaren. Wij zullen
trachten die schuld te delgen door warme toewijding voor deze school, door om ervoor in te
spannen, dat niets haar zal ontbreken, wat haar bloei kan bevorderen.
Een geschenk van de gemeente
Dat deze belofte meer
is dan een zoo gemakkelijk geuit woord van sympathie, gemoogt, Mijnheer de voorzitter, het
bewijs daarvan vinden in dit kleine geschenk, die fontein met lichtkroon, die ik, namens
de gemeente, de eer het U voor de school aan te bieden. Aanvaardt dit geschenk als pand,
dat wij deze school wel gezind zijn.
In een lang gevoelde behoefte voorzien
Al ligt over dezen
dag een schaduw, toch mag ik hem een feestdag noemen. Onze gemeente wordt een school
rijker, waarvan het gemis steeds scherper werd beseft. Zij zal, beantwoordt zij aan haar
doel, allereerst het peil van het gezinsleven verhoogen door het huwbare meisje de kunst
te leeren eener gezellige, smaakvolle woninginrichting, van
het smakelijk bereiden van maaltijden, van ordelijke regelmaat in en juiste
verdeeling van het huishoudelijke werk, van zuinigheid in het beheer van het inkomen, van
hygiënische kinderverzorging en van nog zooveel meer, dat reeds den ouden Spreukendichter
de waarde eener goede huisvrouw hooger deed schatten dan het bezit van robijnen.
Boerendochters zullen bekwaamd worden voor haar taak zal huisvrouw en boerin. Daarnaast
zal zijn aan meisjes, die de lagere school hebben doorloopen, die vaardigheden en
kundigheden bijbrengen, die in de ouderlijke huishouding nuttig kunnen worden aangewend.
En ten slotte zal zij, bij voldoende animo, meisjes de gelegenheid geven, om als
geschoolde werkster in specifiek vrouwelijke beroepen haar brood te verdienen. Dit alles
in aanmerking neemende, beweer ik niet veel, als ik zeg, dat de beteekenis van deze school
moeilijk kan worden overschat.
Voor den bloei der
school zijn de uiterlijke omstandigheden zoo gunstig mogelijk. Het gebouw, waarin zij is
gehuisvest, is prettig van lijn en verhoudingen, en past volmaakt bij de landelijke
Tuindorp-omgeving. Haar outillering voldoet aan de strengste eischen. Het onderwijzend
personeel vormt een select gezelschap. Het leerlingental overtreft demeest optimistische
verwachtingen. Dat alles is verheugend. Maar om te slagen is meer noodig. Daartoe is
noodig, dat de leeraressen het besef bij zich ronddragen, dat haar functie is een
dienende, dat van haar gevraagd wordt het inzetten van heel de persoonlijkheid: daartoe
wordt vereischt, dat de leerlingen leergierigheid en ijver betoonen: daartoe dienen de
ouders zich bewust te zijn, dat aan deze school geen hechter fundament kan worden gegeven
dan hun belangstelling.
Moge een goede geest
vaardig worden over allen die op eenigerlei wijze bij deze school zijn betrokken. Dan zal
zij worden een levende, bloeiende instelling. Dan zal zij, zooals haar stichter het heeft
bedoeld, rijke vruchten afwerpen voor gezin en maatschappij. Dan zal deze dag met
onuitwischbaar schrift worden opgeteekend in de geschiedenis van Hengelo. (Hartelijk
applaus.)
De Rondgang
Nadat de Burgemeester
zijn met groote belangstelling gevolgde toespraak had beeindigd, begaven allen zich door
den zij-ingang weer naar buiten waarna de heer Jansen de voordeur ontsloot.
De aanwezigen
verspreidden zich daarna door het gebouw, welke opzet, uitvoering en inrichting aller
bewondering wekte.
Een beschrijving
geven van het gebouw zelf, is, na hetgeen daaromtrent reeds in ons blad werd gepubliceerd,
overbodig.
De woorden van lof,
Zaterdagmidag gericht tot architect, opzichter, aannemer en allen die verder bij den bouw
betrokken zijn geweest, waren volkomen op hun plaats. Enkele punten dienen nog even apart
vermeld te worden. Allereerst treffen in de hal de portretten in glas en lood, dragende de
randschriften: Charles Theodorus Stork 1822-1895 en Dirk Willem Stork 1855-1928, een
treffende en kiesche hulde aan de milden schenker, die de stichting der school mogelijk
maakte, en diens vader, naar wie de school is genoemd.
Links in het
voorportaal, onmidelijk na het binnentreden, valt het oog op een in den muur aangebrachte
plaquette, met het opschrift:
Deze school is
gesticht in opdracht van D.W. Stork.
De voorbereidingen
der plannen was zijn laatste werk voor het algemeen welzijn.
Het was op zijn
wensch, dat de naam zijns vaders, C.T. Stork, aan deze stichting werd verbonden.
De school werd op
26 October 1929 plechtig geopend door Mr.G. Jansen, burgemeester van Hengelo (O.).
Gemeentebestuur
Hengelo (O.) 1929